સાવધાન! તમારું રોજિંદું પ્લાસ્ટિક બની શકે છે રોગોનું ઘર

DEHP કેવી રીતે આપણા જીવનનો અંત લાવી રહ્યું છે?

આપણે બધા રોજિંદા જીવનમાં પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ કરીએ છીએ. સવારથી સાંજ સુધી, આપણા ભોજન, પાણી, રમકડાં અને અન્ય અનેક વસ્તુઓમાં પ્લાસ્ટિક વણાઈ ગયું છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ “આરામદાયક” પ્લાસ્ટિક ધીમે ધીમે આપણા શરીરમાં ઝેર ભેળવી રહ્યું છે? એક અદ્રશ્ય હત્યારો, DEHP નામનું કેમિકલ, આપણને ધીમે ધીમે મૃત્યુ તરફ ધકેલી રહ્યું છે. આ બ્લોગ પોસ્ટમાં આપણે DEHP શું છે, તેના જોખમો શું છે અને આપણે તેનાથી કેવી રીતે બચી શકીએ તે વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરીશું.

DEHP: એક ખતરનાક કેમિકલ જે જીવનનો નાશ કરે છે

DEHP (ડાય-2-ઇથાઇલહેક્સાઇલ ફેથલેટ) એક એવું રસાયણ છે જે પ્લાસ્ટિકને નરમ અને લવચીક બનાવવા માટે વપરાય છે. આ જ કારણ છે કે તે આપણા રોજિંદા ઉપયોગની પ્લાસ્ટિકની વસ્તુઓ, ખાસ કરીને ફૂડ કન્ટેનરમાં સરળતાથી જોવા મળે છે. પરંતુ આ “નરમ” ગુણધર્મ આપણા સ્વાસ્થ્ય માટે અત્યંત જોખમી સાબિત થઈ રહ્યો છે.

DEHP થી થતી બીમારીઓ: ભારતમાં વધતો મૃત્યુઆંક

એક નવા અભ્યાસ મુજબ, DEHP ના કારણે થતી બીમારીઓથી ફક્ત 2018 માં ભારતમાં જ લગભગ એક લાખથી વધુ લોકોએ પોતાનો જીવ ગુમાવ્યો છે. આ આંકડો ખરેખર ચોંકાવનારો છે અને DEHP ના ગંભીર પરિણામો દર્શાવે છે.

DEHP આપણા શરીરના વિવિધ અંગોને નુકસાન પહોંચાડે છે

• હૃદય રોગ: આ કેમિકલ હૃદય રોગથી થતા મૃત્યુ સાથે સીધું જોડાયેલું છે. તે હૃદયની કાર્યક્ષમતાને અસર કરી શકે છે અને હૃદય સંબંધિત સમસ્યાઓનું જોખમ વધારી શકે છે.
• લીવર, કિડની અને ફેફસાં: DEHP લીવર, કિડની અને ફેફસાં પર પણ ખરાબ અસર કરે છે, જે તેમની કાર્યક્ષમતા ઘટાડે છે અને ગંભીર રોગો તરફ દોરી શકે છે.
• બાળકો માટે ખતરનાક: બાળકો DEHP પ્રત્યે વધુ સંવેદનશીલ હોય છે. આ કેમિકલ તેમને ન્યુરોલોજિકલ સમસ્યાઓ, વર્તણૂકલક્ષી વિકૃતિઓ અને વિકાસલક્ષી સમસ્યાઓનો શિકાર બનાવી શકે છે. પ્લાસ્ટિકના રમકડાં બાળકોના મોંમાં જવાથી DEHP તેમના શરીરમાં સરળતાથી પ્રવેશી શકે છે.
• પ્રજનન ક્ષમતા (Fertility) પર અસર: DEHP પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બંનેમાં પ્રજનન ક્ષમતા સંબંધિત સમસ્યાઓ ઊભી કરી શકે છે.
• ડાયાબિટીસ અને મેદસ્વીતા: આ કેમિકલ ડાયાબિટીસ અને મેદસ્વીતાનું જોખમ પણ વધારે છે, જે આજના સમયની મોટી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ છે.
• હોર્મોનલ અસંતુલન અને કેન્સર: DEHP શરીરમાં હોર્મોનલ અસંતુલન પેદા કરી શકે છે અને કેટલાક પ્રકારના કેન્સરનું જોખમ પણ વધારી શકે છે.

શરીરમાં DEHP કેવી રીતે પ્રવેશે છે?

સવાલ થાય કે આ ખતરનાક કેમિકલ આપણા શરીરમાં કેવી રીતે પહોંચે છે? જવાબ સરળ છે:

• ખોરાક અને પાણી: આપણે જે પ્લાસ્ટિકના કન્ટેનરમાં ખોરાક કે પાણી રાખીએ છીએ, તેમાંથી DEHP ના સૂક્ષ્મ કણો ખોરાક અને પાણીમાં ભળી જાય છે. જ્યારે આપણે આ ખોરાક કે પાણીનું સેવન કરીએ છીએ, ત્યારે તે કણો આપણા શરીરમાં પ્રવેશી જાય છે.
• હવા: પ્લાસ્ટિકના ઉત્પાદનોમાંથી DEHP ના કણો હવામાં પણ ભળી શકે છે, અને શ્વાસ દ્વારા આપણા શરીરમાં પ્રવેશી શકે છે.

DEHP ના જોખમથી બચવા માટેના ઉપાયો:

આ ભયાનક જોખમથી બચવું શક્ય છે, જો આપણે આપણા રોજિંદા જીવનમાં કેટલાક સરળ બદલાવ કરીએ:

• પ્લાસ્ટિકનો ઓછો ઉપયોગ કરો: શક્ય હોય ત્યાં સુધી પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ ટાળો. ખરીદી કરવા જાવ ત્યારે કાપડની થેલીનો ઉપયોગ કરો, અને પાણી માટે સ્ટીલની બોટલ રાખો.
• પ્રોસેસ્ડ અને પેકેજ્ડ ખાદ્ય પદાર્થોનો વપરાશ ઓછો કરો: આવા પદાર્થો મોટાભાગે પ્લાસ્ટિક પેકેજિંગમાં આવે છે, જે DEHP નું જોખમ વધારે છે. તાજા અને ઘરે બનાવેલા ભોજનને પ્રાધાન્ય આપો.
• પ્લાસ્ટિક ફૂડ કન્ટેનરને ગરમ ન કરો: માઇક્રોવેવ કે એરફ્રાયરમાં પ્લાસ્ટિક ફૂડ કન્ટેનરને ગરમ કરવાથી DEHP વધુ સરળતાથી ખોરાકમાં ભળી જાય છે. હંમેશા કાચ કે સિરામિકના વાસણોનો ઉપયોગ કરો.
• પ્લાસ્ટિક ફૂડ કન્ટેનરને ડિશ વોશરમાં ન ધોશો: ડિશ વોશરમાં ગરમ પાણી અને ડિટર્જન્ટના કારણે DEHP લીચ થવાનું જોખમ વધી જાય છે.
• ભોજન રાખવા માટે સુરક્ષિત વિકલ્પો: ભોજન રાખવા માટે કાચ, સ્ટીલ, સિરામિક કે લાકડાના કન્ટેનર પસંદ કરો. આ વિકલ્પો સુરક્ષિત અને પર્યાવરણને અનુકૂળ પણ છે.
• બાળકોના મોંમાં પ્લાસ્ટિક ન મૂકવા દો: બાળકોને પ્લાસ્ટિકના રમકડાં કે અન્ય વસ્તુઓ મોંમાં ન મૂકવા દો. તેમના માટે લાકડાના કે અન્ય કુદરતી સામગ્રીના રમકડાં પસંદ કરો.

DEHP એક વાસ્તવિક અને ગંભીર ખતરો છે જે આપણા સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચાડી રહ્યો છે. પરંતુ જાગૃતિ અને નાના બદલાવો દ્વારા આપણે આ જોખમને ઘટાડી શકીએ છીએ. ચાલો આપણે બધા ભેગા મળીને પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ ઓછો કરવાનો સંકલ્પ કરીએ અને આપણા ભવિષ્યને સુરક્ષિત બનાવીએ. તમારું સ્વાસ્થ્ય તમારા હાથમાં છે!